Het gevaar van medicatie is iets waar veel mensen nauwelijks bij stil staan. Medicijnen worden in het Engels niet voor niets ‘drugs’ genoemd. Zo is er het probleem van medicatievergiftiging, bijvoorbeeld door overdosering, allergieën en overgevoeligheden voor medicijnen, vervuiling in medicatie of schadelijke bijwerkingen. Uiteraard heeft niet iedereen daar evenveel kans op. Ieder lichaam is anders. Toch is het een reëel probleem.
Vooral maagzuurremmers ter behandeling van gastro-oesofagale reflux worden in Vlaanderen net als in veel andere landen geslikt alsof het snoepjes waren. De 3 medicatiegroepen die hiervoor instaan behoren samen tot de 5 best verkochte medicijnen. Dat is al veelzeggend. Bovendien heb ik veel professionele ervaring met het helpen van cliënten om maagzuurremmers af te bouwen. Die worden zelfs heel vaak ‘maagbeschermers’ genoemd. Dit is zeer misleidend. Daarom wil ik hieraan in deze blog het meeste aandacht besteden.
Wat is reflux of brandend maagzuur?
Reflux is een probleem waar veel mensen mee kampen. Het is de gewaarwording van brandend maagzuur of zure oprispingen die vaak gepaard gaat met veelvuldig opboeren en een opgeblazen gevoel in de maag of gasvorming. Bij reflux heb je ook snel en langer (zelfs na een uur nog) het gevoel van een volle maag na de maaltijd. Het kan ook zorgen voor misselijkheid en overgeven.
Het probleem kan gepaard gaan met een chronische hoest vergelijkbaar met astma, pijn in de borst en al dan niet met ademhalingsproblemen. Het kan beschadiging van de slokdarmwand teweegbrengen en zelfs slokdarmzweren in verschillende gradaties, met of zonder symptomen zoals keelpijn en slikproblemen. Deze symptomen of pijnklachten aan de bovenkant van de maag, geven heel wat mensen het gevoel van dat ze steken in hun hart hebben. In het Engels wordt dit ‘heartburn’ genoemd.
Ook bij baby’s en kleine kindjes komt het probleem van reflux geregeld voor, vaak met zware slaapproblemen als gevolg, ook voor de ouders. Een verteringsstelsel doet er namelijk gemiddeld 2 jaar over om volledig te ontwikkelen. Het heeft dus zo vroeg mogelijk de juiste ondersteuning nodig.
De functie van maagzuur
Maagzuur speelt een essentiële rol in het verteren van eiwitten. Dit gebeurt aan de hand van enzymen die in ons spijsverteringsproces worden aangemaakt. Het helpt ons ook beschermen tegen infecties. Maagzuur behoort tot de grote niet-specifieke afweermechanismen van ons lichaam. Bij een normale zuurtegraad – om het met chemische termen te benoemen: een maag-pH van 3 – kunnen bacteriën niet langer dan 15 minuten overleven. Is deze zuurtegraad of pH boven de 5 dan kunnen ze niet alleen overléven maar zich ook vermenigvuldigen. Dit maakt je kwetsbaarder voor ernstige infecties in je maag zoals H. Pelori of infecties in je darmen zoals salmonella, campylobacter, cholera, listeria en giardia.
Je leest meer over de functie van de maag in de blog ‘Beter verteren kan je leren’.
Te veel of te weinig maagzuur?
Vaak gaan mensen die maaglast ondervinden (en zelfs hun dokters) ervan uit dat ze te maken hebben met een overproductie van maagzuur. Dit is nochtans niet altijd waar. Het is zelfs zo dat bij 95 % van de mensen met maagzuuroprispingen er sprake is van een onderproductie van maagzuur! Het is dus heel belangrijk om het onderscheid te weten. Want alle medicatie die gegeven wordt is voor mensen die te veel maagzuur aanmaken. De klachten van zuuroprispingen tot in je slokdarm zijn dezelfde, of je nu te weinig of te veel zuur maakt. Toch vragen beide problemen om een totaal andere behandeling! Bij te veel maagzuurproductie kan je het inderdaad gaan remmen, bij te weinig maagzuur is het belangrijk om ervoor te zorgen dat er meer maagzuur wordt aangemaakt of kan je zuur gaan toevoegen via de voeding.
Gelukkig is er een simpele test die kan uitwijzen of je te maken hebt met een tekort of teveel aan maagzuur. Hierover lees je meer in een volgende blog. Want de test alleen zegt lang niet alles. Een complexe maaltijd en heel wat voedingsmiddelen vragen bv. al om extra productie van maagzuur. Stress en emoties zorgen voor spanningen in je buik, waardoor het vermogen van de maag om maagzuur aan te maken tijdelijk lager kan zijn. De productie van maagzuur is dynamisch, waardoor een test of een onderzoek in feite gezien kan worden als 1 foto of 1 beeld uit een volledige film. Dit geldt trouwens voor ieder onderzoek. Onderzoeken moet men altijd in zijn context plaatsen, als onderdeel van het geheel van klachten en binnen de huidige leefstijl van de zorgvrager.
Te weinig maagzuur?
Te weinig maagzuur is een probleem dat zeer frequent voorkomt. Te veel maagzuur komt zelden voor. Herlees de vorige zin nog een aantal keer opnieuw. Want dit is essentieel om deze aandoening te kunnen genezen. Bovendien is maagzuur zo essentieel om je eten goed te verteren en als onderdeel van je immuniteit, dat een tekort aan maagzuur een cascade aan sluimerende ziekten kan veroorzaken.
Te weinig maagzuur kan immers zorgen voor:
- slechte spijsvertering en rotting in het maag-darmkanaal. Het meest gekende gevolg hiervan is reizigersdiarree, een aandoening die helaas een domper zet op talloze vakanties! Jammer genoeg is te weinig maagzuur ook vaak de oorzaak van verschillende soorten buikkrampen, prikkelbare darmsyndroom en heel wat intoleranties.
- een verminderde opname van voedingsstoffen, bv. vitaminen en mineralen zoals vitamine B12, ijzer, foliumzuur, calcium en zink. Dit kan zorgen voor ondergewicht, osteoporose, bloedarmoede, hart- en vaatziekten, en vele andere chronische sluimerende ongemakken.
- overgroei aan bacteriën (die door het gebrek aan zuur kunnen overleven en vermenigvuldigen), waardoor er weer gasvorming ontstaat, een verminderde weerstand tegen alle soorten infecties, zowel bacterieel als viraal.
Je begrijpt het wellicht intussen. Maagzuur is een belangrijk verteringssap. Een onder- of overproductie door een slecht voedingspatroon, spanningen of stress kan op lange termijn ernstige gevolgen hebben. Je maag is een orgaan dat snel pijnklachten geeft. Het spreekt voor zich dat je hiervoor direct een oplossing wil. Een maagzuurremmer verlicht de pijn dan vrij snel. Als de pijn weg is, ga je ervan uit dat je maag genezen is. De vraag is: ‘Is dat wel zo?’
Behandeling met medicatie
Slechts weinig dokters kennen het probleem van verminderde maagzuurproductie. Ze zetten altijd medicatie in die de maagzuurproductie verder verlaagt. De klachten nemen dan wel af, maar de oorzaak is niet weg. Dat is vaak het gevaar van medicatie in het algemeen. Die diepere oorzaak kan immers liggen bij stress, een verkeerd voedingspatroon, te weinig rust of het ouder worden.
Meestal worden er 3 medicatiegroepen ingezet ter behandeling van gastro-oesofagale reflux, zoals dat heet. Deze 3 medicatiegroepen behoren samen tot de vijf best verkochte medicijnen.
- Deze groep omvat 2 soorten medicijnen waarvan de werking neerkomt op het afremmen van de productie van maagsappen. Iedere soort medicijn werkt op een andere manier in op het proces. Ze worden ook onterecht ‘maagbeschermers’ genoemd (2 en 3).
- Deze groep zal zorgen voor een bufferend laagje ter hoogte van de ingang van de maag, waardoor de sluitspier tussen maag en slokdarm tijdelijk kan herstellen (4).
- Deze groep medicijnen zal ervoor zorgen dat de passage van voedsel van de maag naar de darm bespoedigd wordt. Er komt dus voedsel dat nog niet voldoende verteerd is in de darm (1).
Voor wie hier nog wat meer over wil weten, licht ik hieronder even de 4 soorten (waarvan er dus 2 tot dezelfde hoofdsoort behoren), hun werking en valkuilen toe. Misschien herken je wel medicatie omdat je ze momenteel neemt of in het verleden genomen hebt.
1. Prokinetica
Wanneer?
Bij misselijkheid en braken.
Wat?
Dit zijn medicijnen die de motiliteit verbeteren. Dit is de beweging van je darmen.
Werking?
De tabletten werken 15-30 minuten na inname en het effect duurt 6 tot 8 uur. Zetpillen werken pas na 1-2 uur.
Voorbeelden?
Domperidone, zoals Motilium.
Gevaar?
De beweging van je darmen stimuleren is niet zonder gevolgen. Normaal gezien opent je maag pas als je eten voldoende verteerd is. Want de unieke verteringsprocessen die in je maag plaatsvinden zijn essentieel opdat je darm de vertering naar behoren kan verderzetten. Deze medicijnen verslappen de spieren in het algemeen. Hierdoor opent de doorgang, de sluitspier, tussen de maag en de darmen. De maag geraakt eerder leeg en het voedsel komt sneller (lees: te vroeg) in de darmen terecht. De darmen ontvangen bijgevolg onvoldoende verteerde voeding.
Deze medicijnen hebben eveneens invloed op andere motorische zenuwen. Daardoor ken ja last krijgen van bijwerkingen zoals: spierspasmen, onduidelijk spreken, een abnormale houding of de ongecontroleerde beweging van het lichaam.
2. PPI’s
Deze categorie zijn een 1ste soort ‘maagzuurremmers’ en worden ook onterecht ‘maagbeschermers’ genoemd.
Wanneer?
Bij te hoge maagzuurproductie, brandend maagzuur of maagzweren.
Wat?
Dit zijn medicijnen die de productie van maagsap afremmen. De cellen van de maag bevatten protonpompen die maagsappen aanmaken. Deze medicatie bevat PPI of protonpompinhibitoren die de werking van dit pompmechanisme blokkeren. Ze verlagen doorgaans de maagzuurproductie met 90-95 %.
Werking?
De medicatie werkt na een paar uur en gedurende de rest van de dag, dus wordt meestal enkel ’s morgens ingenomen.
Voorbeelden?
Medicatie met Omeprazol, Pariet, Nexium, Pantozol, etc. Zoals Omeprazole, Pantomed, etc.
Gevaar?
Er kunnen bijwerkingen optreden zoals buikpijn, diarree, constipatie, huidproblemen en ernstige hoofdpijn.
3. H2-receptor antagonisten
Deze categorie zijn een 2de soort ‘maagzuurremmers’ en worden ook onterecht ‘maagbeschermers’ genoemd.
Wanneer?
Bij brandend maagzuur of maagzweren.
Wat?
Dit is medicatie die de afgifte van maagzuur remt aan de hand van antihistaminica, die je vast kent door hun anti-allergische werking. H2-receptoren worden namelijk geactiveerd door histamine of gastrine.
Deze medicijnen blokkeren de H2-receptoren van de pariëtale cellen als competitieve antagonisten van histamine.
Werking?
De werking is onmiddellijk en duurt enkele uren.
Voorbeelden?
Cimetidine (tagamet), famotidine (pepcidin), nizatidine (axid), ranitidine (zantac), roxatidine, etc.
Gevaar?
Door het innemen van deze middelen neemt niet alleen de zoutzuurproductie af, maar ook die van het eiwitsplitsend enzym pepsine. Ze geven eerder milde bijwerkingen zoals hoofdpijn, diarree, vermoeidheid, huiduitslag en duizeligheid.
4. Antacidum of zuurneutralisatoren
Wanneer?
In het beginstadium bij reflux of brandend maagzuur en soms bij maagzweren.
Wat?
Dit is medicatie op basis van calcium-, natrium-, aluminium- of magnesiumzouten. Vaak krijgen we maagpijn omdat blootliggende zenuwen in de slijmvliezen van onze maagwand in contact komen met maagzuur. Dit gebeurt onder andere bij maagzweren en een geatrofieerde maagwand.
Antracida verlichten de pijn bij maagzweren en vormen een buffer tegen het maagzuur op basis van een chemische reactie: basen of alkaliën neutraliseren zuren waardoor een neutraal zout ontstaat. Hierdoor stijgt de PH-waarde.
Werking?
De werking is onmiddellijk en duurt enkele uren.
Voorbeelden?
- Maalox: een combinatie van magnesium- en aluminiumzouten.
- Rennie: een combinatie van calcium- en magnesiumcarbonaat.
Gevaar?
Dergelijke medicijnen reageren gemakkelijk met andere soorten medicatie. Combineren wordt dus niet aangeraden. Ze zijn niet zo onschuldig, wegens hun gehalte aan aluminium, hoewel ze vrij verkrijgbaar zijn in de apotheek.
Conclusie over het gebruik van zuurremmers
Uit deze case die het gebruik en de gevaren van maagzuurremmers belicht, kunnen we een aantal zaken afleiden.
Zuurneutralisatoren verhogen de zuurtegraad in de maag gedeeltelijk, maar vooral die in de slokdarm en dus ook de spijsbrij die omhoog komt.
Zuurremmers hebben een sterkere werking want ze verlagen de zuurproductie in de maag zelf met ongeveer 90 % gedurende 24 uur. Door deze werking kan de slokdarmwand en maagwand herstellen en zelfs zweren kunnen hierdoor genezen. Dat is op zich positief. Echter, ze werken tijdelijk. Ze mogen ook maar tijdelijk genomen worden! Want de maag wil van nature steeds meer maagzuur maken. Daardoor moet je de hoeveelheid van deze medicijnen jaar na jaar opdrijven.
Verlichting of genezing?
Hoewel deze medicatie het belangrijkste symptoom van het probleem verlicht, neemt dit echter de oorzaak niet weg. Het gevoel van brandend maagzuur verzacht, dus je blijft als patiënt het middel nemen. Je slijmvliezen kunnen hierbij (tijdelijk) herstellen. Dat geeft dus voor een tijdje een beter gevoel. Alle andere klachten dieper in je buik, alle andere chronische tekorten die ontstaan doordat je vertering erop achteruit gaat, worden niet gelinkt aan deze medicatie, ondanks het feit dat dit allemaal op de bijsluiter staat.
Meestal start je met een Rennie, Gaviscon, Riopan of iets gelijkaardigs. Daarna schakel je misschien over op een maagzuurremmer waarvan je jaar na jaar de dosis moet opdrijven. Op een gegeven moment is de dosis zo hoog dat het heel moeilijk wordt om de medicatie nog af te bouwen.
Bij een aantal patiënten is het resultaat uiteindelijk een maag- of slokdarmoperatie.
En op lange termijn?
Het gevaar op lange termijn is dat je maag zijn normale functies niet goed meer kan uitvoeren. Bijna altijd volgen er spijsverterings- en darmproblemen en ontstaan er problemen met de opname van voedingsstoffen wat dus leidt tot tekorten, specifiek voor vitamine B12 en mineralen waaronder magnesium, calcium, ijzer, zink, etc. Dit zorgt dan weer vaak voor immuniteitsproblemen.
Reflux is dus een symptoom van een onderliggend probleem. Op korte termijn kan medicatie een oplossing zijn: bv. om pijn en irritatie van de maag of het slokdarmslijmvlies tegen te gaan. Toch is het geen échte ‘oplossing’ en moet je rekening houden met veel bijwerkingen. Daarom is het misschien beter om direct de koe bij de horens te vatten en op een natuurlijke manier je vertering te herstellen.
Mogelijke onderliggende oorzaken en gevolgen van reflux
- Vaak is stress een factor of liggen er spanningen aan de oorzaak: zaken die figuurlijk op je maag liggen.
- Obstipatie of overgewicht kunnen een oorzaak zijn. Hierdoor komt er namelijk meer druk op de maag te staan waardoor maagzuur omhoog wordt geduwd. Dit is dan ook tijdelijk het geval bij een zwangerschap en net dán is het heel belangrijk om je maaltijden goed te verteren zodat ook je baby de goede voedingsstoffen binnen krijgt.
- Bacteriële infecties of een rottingsflora in je darmen (die zich vooral kenmerken door allerlei vormen van gasvorming), onverteerde of slecht verteerde voeding, veelvuldig winden laten (al dan niet met geurhinder), een wisselend stoelgangspatroon wat ook veelvuldig voorkomt bij het prikkelbare darmsyndroom.
- Intoleranties, die ongeacht je voedingspatroon steeds erger worden of veranderen. Allergieën en auto-immuunziekten verergeren bijvoorbeeld ook bij te weinig maagzuur.
Het gevaar volgens de FDA
Sinds 2011 erkent ook de FDA, de Food and Drug Administration, de gevaren van het langdurig gebruik van maagzuurremmers (vanaf langer dan 1 jaar).
Volgens de officiële waarschuwing zijn mogelijke schadelijke gevolgen:
(lees de bijsluiter van jouw medicijn voor meer info)
- (ernstig) magnesiumtekort met een verhoogd risico op hartritmestoornissen;
- een hoger risico op osteoporose, met gevaar voor fracturen aan heup, pols, en rug;
- een verhoogd risico op bacteriële infecties met diarree tot gevolg en ook gevaarlijke bacteriële infecties zoals Clostridium dificile en pneumonia (longinfectie);
- een risico op rebound hyper zuursecretie reeds vier weken na de start van het gebruik van PPI’s (maagzuurremmers). Hierbij gaat de pH-waarde van je maagzuur opnieuw dalen, vooral ‘s nachts.
Conclusie over het gevaar van medicatie
Deze case toont aan dat er altijd risico’s verbonden zijn aan (langdurig) medicatiegebruik in het algemeen, vooral aan ‘zelfmedicatie’. Een goed arts beseft dat medicijnen geen ‘geneesmiddelen’ zijn. Het zijn, zoals de naam letterlijk aangeeft, eerder -remmers, -blokkers en -stillers. Ze remmen, stillen of blokkeren bepaalde processen in je lichaam, waardoor de klacht niet ervaren wordt. De genezing wordt echter niet ingezet, waardoor er vaak jaren later weer een nieuw en niet zelden érger medisch probleem opduikt.
Luisteren naar het fluisteren van je lichaam of negeren?
Kan het anders? Uiteraard kan dat! Want je lichaam heeft een zelfgenezend vermogen. Verandering begint altijd bij jezelf. Jij kiest of je met medicijnen je klachten verder wil onderdrukken. Jij kiest of je je lichaam, brein en hart wil voeden met échte voeding en ondersteunen met een verzorgende en voedende leefstijl.
Verder de ratrace lopen en met een -remmer, -stiller of -blokker je klachten onderdrukken, is hetzelfde als aan je lichaam het volgende vertellen:
“Liefste lichaam,
Wat jij me vertelt, interesseert me eigenlijk niet.Liefst van al wil ik gewoon verder eten wat ik altijd al at en ook gewoon verder leven zoals ik gewend ben, ook al krijg jij daardoor pijn.
Want in deze maatschappij moet ik veel en hard werken om erbij te horen en is er geen tijd om voor jou te zorgen, liefste lichaam. Daarom kies ik ervoor om een -remmer te nemen zodat jij stopt met het zwaaien met je rode vlaggen. Mijn hoofd wil erbij horen en wat er binnenin mijn lichaam gebeurt, stop ik weg.”
Iedereen maakt zelf zijn eigen keuzes tot de pijn groot genoeg is.
Verandering op til?
Er zijn misschien nog niet veel complementair werkende diëtisten, artsen of therapeuten. Toch is stilaan een stijgende interesse in een holistische aanpak merkbaar.
Een complementair werkend arts weet dat de meeste maagklachten en zuuroprispingen een gevolg zijn van een tekort aan maagzuur. Hij zal dan geen maagzuurremmers voorschrijven. Hij zal je wél doorverwijzen naar een voedingsdeskundige of diëtiste die je voedingspatroon samen met je levensstijl zal bekijken en adviezen zal geven zodat je verteringsorganen kunnen genezen. Soms zit je middenrif vast waardoor je maag zijn werk niet goed kan doen. In dat geval kan een kinesist, osteopaat of andere manuele therapeut jou in de eerste plaats helpen. Daarna wordt het jouw verantwoordelijkheid om met aangepast bewegingen en een correcte ademhaling je middenrif en alle organen soepel houden.
Mentaliteitsverandering
We weten en geloven allemaal dat een gebroken been kan genezen. Dat been zit diep in je lichaam. Dus waarom zou een maag dan niet kunnen genezen? We weten allemaal dat een grote huidwond kan genezen met de juiste zalf en de juiste verzorging. Op dezelfde manier kan een wond in je lichaam genezen. Wat je dan nodig hebt is ‘zachte zalfjesvoeding‘, zoals ik dat graag noem in mijn praktijk. Tijdens een consult of traject bekijken we ook samen je leefstijl, want zoals je in onderstaande tabel ziet, is ook rust essentieel om te verteren en te absorberen (het opnemen van je voedingsstoffen uit je darmen).
Pillen versus totaalaanpak
Ook al krijg je het advies om pillen te slikken… Uiteindelijk ben jij de persoon die kiest om dit te doen of niet. Je kan steeds op zoek gaan naar andere oplossingen die beter bij jou passen. Want een probleem met je vertering kan heel veel oorzaken hebben. Bij een holistische aanpak wordt de wáre oorzaak van de aandoening onder de loep genomen en opgelost. Het kan zijn dat tijdelijk gebruik van medicijnen in sommige gevallen tóch nodig is, doch op een doordachte manier die op een open manier met jou wordt besproken. Jij als zorgvrager wordt als geheel bekeken. Bij een diagnose speelt heel je leven een rol en zijn alle achterliggende mentale of emotionele problemen van belang.
Bewustwording en nieuwe gewoonten
Daarom zeggen we bij 3-isOne dat we lichaam, brein en hart voeden. We hechten belang aan lichaam én geest. Als we spreken over je hart dan spreken we over hoe jij je voelt. We voeden je dan ook nog eens met zó veel meer dan eten alleen. Want chronische stress zorgt ook voor heel veel spanningen in je buik.
Je leven veranderen kunnen we niet. Wel kijken we samen hoe we jou optimaal kunnen voeden met bewegen, voelen, voeden, ademen en rusten.
Is dit allemaal nieuw voor jou? Dat is niet erg. Je kunt heel snel vertrouwd geraken met deze nieuwe manier van denken. Ter kennismaking geven we hiervoor regelmatig heel wat workshops. Je kan kiezen uit de leefstijlworkshop, de kookworkshop of de workshop BETER verteren. Zo kan je zelf gaan ervaren wat deze aanpak zowel voor jouw buik, als voor de rest van je lichaam kan betekenen.
Ben je zelf zorgverlener en wens je door natuurdiëtiste Christel opgeleid te worden om je patiënten beter te kunnen helpen? Kijk dan in ons 3-isOne-opleidingsaanbod. Bewustwording van het verband tussen lichaam, brein en hart volgens het ritme van de natuur, is de rode draad doorheen onze opleidingen. Voor de zorgvragers of patiënten zijn er verschillende trajecten beschikbaar.
